Нысандар
Картаға енген нысындардың тізімі
Досан Тәжіұлы кесенесі
Орналасқан жері: Маңғыстау облысы,
Маңғыстау ауданы, Шебір селосынан, 15 км оңтүстік-шығыс бағыттағы Қаратөбе қорымы.
Координатаcы: N 44°45' 51.29" , E 52°16' 7.48"
Ескерткіштің сипаттамасы: Ескерткіш алғашқы рет 1980 жылы ҚазССР Мәдениет министрлігі экспедициясымен зерттелген. Қорым Қазақ ССР Министрлер Кеңесінің №38 Қаулысы бойынша 20.01.1982 жылы Республикалық дәрежеде мемлекет қамқорлығына алынған. Досан Тәжіұлы мен Иса Тіленбайұлы бастаған 1870 жылдың көктемінде бұрқ ете түскен Маңғыстау қазақтарының патшалық Ресей отарлаушыларына қарсы ұлт-азаттық көтерілісі – тарихи маңызы зор оқиғалардың бірі. ХІХ ғасырдағы патша отарлаушыларына қарсы көтерілістер ішіндегі ең бір елеулісі. Досан Тәжіұлы – халық батыры, патша үкіметі тарапынан туындаған қысымға қарсы шыққан көтерілістің шынайы ұйымдастырушысы және оның қолбасшысы.
Тарихи деректер, аңыз-аңгімелер: Досан Тәжіұлы 1829 жылы Маңғыстаудағы Бозашы түбегіндегі Жиделі деген жерде дүниеге келген. Оның ауылы Хиуада, Көне Үргеніш пен Қоңыраттың арасында орналасты. Досан бастаған сарбаздар қазақ халқына алым-салық төлету үшін келген подполковник Рукиннің жазалаушы отрядын Үшауыз деген жерде тас-талқан етіп жеңеді. Кавказдан жіберілген жазалаушы отрядпен кескілескен шайқас жүргізе отырып, Хиуа хандығына өтіп кетеді. Үстіртке қоныс аударып, Сам құмында отырған Досан ауылын 1874 жылы Ресей үкіметінің Аничкин бастаған іздеуші жасағы қапыда қоршап алып, жаралы батырды қолға түсіреді. Досан Форт түрмесінде 2 жылдан кейін қаза тапты. Досан батырдың сүйегін туған жері Бозащыға Жанғабыл (халық ақыны Сәттіғұл Жанғабыл ұлының әкесі) бастаған бір топ азаматтар жеткізген. Досан батырдың ерлігін Ақтабан, Бала Ораз, Қалнияз, Сәттіғұл ақындар жырға қосқан. Халық Досанды өте шапшаң, найзагер, ерлігі ақылына сай айрықша жаратылған жан ретінде сипаттайды. Ел аузындағы аңыздар бойынша, «құйғытып шауып келе жатып, тақыр жердегі қойдың құмалағын жармай шаншып алып кетеді екен», «атқысы келіп көздегендерге ол бірнешеу болып көрінеді екен» деген әңгімелер өте көп. Тәуелсіздік үшін патша отарлаушыларына қарсы күрестуын Маңғыстауда тұңғыш көтерген Досан мен Иса есімдері егеменді ел атанып жатқан қазіргі заманда өздерінің туған жері Маңғыстау топырағында ең бір қасиетті, ең бір қастерлі есімдер болуға лайықты екені даусыз.
Дерек көзі: «Арал-Каспий аралығы тарихи-мәдени ескерткіштеріндегі араб графикалы мәтіндердің анықтамалығы» Н.А. Құлбаев 2015 ж.
Оқылған саны: 5340
Бейне-материалдар
3D Модель
Маршрут
Шерқала тауы (X – XIII ғғ.)
Маңғыстау облысы әкімдігінің 2010 жылғы 28 шілдедегі № 279 қаулысы бойынша жергілікті маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіштерінің мемлекеттік тізіміне енгізілген. Қазіргі таңда Маңғыстау облысы әкімдігінің 2018 жылғы 5 қаңтар №3 қаулысы бойынша Жергілікті маңызы бар Тарих және мәдениет ескерткіштерінің мемлекеттік тізіміне енгізілген. «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» бағдарламасы аясында «Қазақстанның киелі жерлерінің географиясы» жобасы бойынша өңірлік маңызы бар қасиетті нысандар тізіміне енді....
Ұлыкіндікті кешені
1998 жылы анықталды. 2005 жылы археолог А.Астафьевтің жетекшілігімен Маңғыстау мемлекеттік тарихи-мәдени қорық қызметкерлері археологиялық зерттеу жұмыстарын жүргізді. Қазіргі таңда Маңғыстау облысы әкімдігінің 2018 жылғы 5 қаңтар №3 қаулысы бойынша Жергілікті маңызы бар Тарих және мәдениет ескерткіштерінің мемлекеттік тізіміне енгізілген....
Тамшалы сайы
Еділ-Орал археологиялық экспедициясымен 1982 жылы анықталып, қосымша зерттеулер 2009 жылы жүргізілген.Алғаш рет 07.05.1993 жылы облыс әкімінің №487 шешімімен мемлекеттік қорғауға алынған. Қазіргі таңда Маңғыстау облысы әкімдігінің 2018 жылғы 5 қаңтар №3 қаулысы бойынша Жергілікті маңызы бар Тарих және мәдениет ескерткіштерінің мемлекеттік тізіміне енгізілген....
Саура сайы
Самал сайы
Махтум баба мешіті
Алғаш рет 25.03.1982 жылы Халық депутаттарының Маңғышлақ облыстық кеңесі атқару комитетінің №121 шешімі бойынша мемлекеттік қорғауға алынған. Шатқалда (1851 ж. мамыр айында) Т.Г.Шевченко болған және зираттың бір көрінісінің суретін салған. Осыған орай шатқал жарларының бірінде ескерткіш тақта орнатылған....
